Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej – polskie święto – obchodzone jest 2 maja. Wprowadzone zostało na mocy ustawy sejmowej z 20 lutego 2004 roku.
Flaga jest (obok godła) najwyższym symbolem narodowym – suwerennego i niepodległego państwa. Łączy Polaków w kraju i za granicą. Reprezentuje imię Rzeczypospolitej na arenie międzynarodowej.
Flaga jest znakiem najcenniejszych polskich wartości, a jej barwy biało-czerwone mają znaczenie symboliczne. Symbolika ta kształtowała się na przestrzeni wieków. Już w wierzeniach słowiańskich biel oznaczała wodę, czystość i cnoty moralne, zaś czerwień: ogień, odwagę i waleczność. Ta kolorystyka była charakterystyczna dla słowiańskich strojów, ozdób, wyposażenia wnętrz.
Barwy: biel i czerwień – jako barwy narodowe – pojawiły się na obchodach pierwszej rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja w 1792 roku w Warszawie. Nawiązując do tej symboliki, warszawskie damy były ubrane w tym dniu w białe suknie przepasane szkarłatnymi pasami i szarfami. Geneza polskiej flagi wywodzi się od barw herbów: Królestwa Polskiego (orła białego) i Wielkiego Księstwa Litewskiego (Pogoń – rycerz na koniu) przedstawianych na czerwonym polu.
Oficjalnie, po raz pierwszy, polskie barwy narodowe uchwalił Sejm Królestwa Polskiego 7 lutego 1831 roku:
„Izba senatorska i poselska, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni łączyć się wszyscy Polacy, postanowiły, że :
Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego oraz Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym (…)”.
W okresie późniejszym XIX wieku, pomimo utraty bytu narodowego, to właśnie biało-czerwoną kokardę nosili z nadzieją uczestnicy walk o niepodległą Polskę.
O tej nadziei właśnie świadczy popularna wtedy pieśń:
Orzeł biały, Pogoń i biała kokarda
W sercu wolność, honor i życia pogarda…
Zaborcy rosyjscy i pruscy zabraniali noszenia polskich barw narodowych. Polacy jednak z dumą i przekorą w różnoraki sposób łamali ten zakaz, umieszczając te barwy na sukniach i tużurkach, biżuterii, na ozdobach wnętrz. Żołnierze walczący na wojnach, przedstawiciele różnych grup społecznych od szlachty po chłopstwo – w czasie tułaczki za pracą, chlebem i wolnością – mieli przy sobie biało-czerwone kokardy i sztandary, aby nie zapomnieć o swojej Ojczyźnie. Na tych sztandarach widniało hasło: „Za naszą i Waszą Wolność”.
Przebywając za granicą, Polacy wracali jednak do kraju na każde wezwanie do walki o niepodległość. Biało-czerwone kokardy zdobiły ubrania uczestników powstania krakowskiego z 1846 roku czy powstańców styczniowych 1863 roku. Na sztandarach były wyhaftowane hasła: „Równość, braterstwo, dobrobyt dla wszystkich”, „Za wolność ludu”, „Żywią i bronią”, „Wolność, równość, całość, niepodległość”. W czasach zaborów i I wojny światowej barwy biało-czerwone były symbolem walki o wolność, a po jej odzyskaniu – największą świętością Polaków.
W dniu 1 sierpnia 1919 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił ustawę o godłach i barwach narodowych:
„Za barwy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się kolory biały i czerwony w podłużnych paskach, równoległych, z których górny – biały, dolny zaś – czerwony”.
W czasie II wojny światowej Polacy po raz kolejny dali przykład bezgranicznego poświęcenia i wierności dla barw narodowych. Polskie sztandary wojskowe z hasłem „Honor i Ojczyzna” i biało-czerwoną flagą powiewały na wszystkich frontach wojny, m.in. pod Narwikiem, Tobrukiem, Monte Cassino, Falaise, Arnhem i Berlinem.
Współcześnie barwy narodowe towarzyszą nam we wszystkich ważnych wydarzeniach i życiu codziennym. Polska biało-czerwona flaga powiewa wszędzie tam, gdzie byli lub są Polacy: na budynkach polskich ambasad i konsulatów, przed siedzibą Unii Europejskiej w Brukseli i siedzibą Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku, na Spitsbergenie i Antarktydzie, na Górze Kościuszki w Alpach Australijskich, na statkach i samolotach (biało-czerwona szachownica), na stadionowych masztach, ale także w Dniu Flagi na budynkach mieszkalnych.
Obecnie symbole narodowe można powszechnie uwidaczniać, ale z zachowaniem należnej im czci i szacunku.
Wiersz „Flaga”, autor: Cz. Janczarski
Powiewa flaga,
gdy wiatr się zerwie.
A na tej fladze
biel jest i czerwień.
Czerwień – to miłość,
biel – serce czyste…
Piękne są nasze
barwy ojczyste.
Polska uśmiechem serdecznym wita,
orzeł w koronie strzeże jej bram,
biało-czerwoną flagą spowita
– serce i duszę zabrała nam!
Serce i duszę zabrała nam!
Oprac.: mgr Hanna Wach
